Gert Talens rondt onderzoek naar neergestorte Mosquito af: „Een onwaarschijnlijk verhaal”
AlgemeenDRONTEN - Een Engels vliegtuig stort in het najaar van 1944 - tijdens de Tweede Wereldoorlog - neer in het IJsselmeer in wat nu de gemeente Dronten is. Het gaat om een De Havilland Mosquito, vanuit Engeland op weg naar het Rurgebied. Bij de crash komt navigator Alfred Kitchen om het leven. De piloot, Maurice Williamson, ontkomt middels zijn parachute maar wordt vlot na zijn veilige landing op het vasteland krijgsgevangen gemaakt.
Gert Talens uit Dronten is verhalenverteller. Hij raakt geobsedeerd door het verhaal van Williamson en Kitchen als hij een kleine vijf jaar geleden wordt uitgenodigd om iets te vertellen bij de officiële opening van het heringerichte Torenbosje
Bij dat bosje aan de Elburgerweg tussen Dronten en Elburg staat een herdenkingspaal ter nagedachtenis aan de neergestorte Mosquito. Gert Talens vertelt bij de opening van het Torenbosje een eigen verhaal, waarbij hij fictie en feiten vermengt.
Het èchte verhaal
Er wordt tijdens die openingsbijeenkomst lang over zijn verhaal nagepraat. Het zet Talens aan het denken. Bij thuiskomst neemt hij een besluit: „Ik moet op zoek gaan naar het èchte verhaal van Kitchen en Williamson, naar het èchte verhaal van het neergestorte toestel.”
Het wordt een speurtocht waarvan hij op dat moment nog niet kan bevroeden waar het toe gaat leiden. Inmiddels is de navorsing van de verhalenverteller afgerond en spreekt hij van ‘een onwaarschijnlijk verhaal’. De hele geschiedenis heeft hij nu gepubliceerd in ‘Het verhaal van Alfred Edward Kitchen en Maurice Williamson en hun De Havilland Mosquito B Mk.XVI - ML 979 - HS - A’ (pdf).
Naar Engeland
De zoektocht leidt hem naar Engeland. Daar komt hij in contact met de nabestaanden van Kitchen en Williamson. Hij analyseert archiefstukken en spreekt met betrokkenen, geschiedschrijvers en ooggetuigen in Nederland.
Hij krijgt de dagboeken van Maurice Williamson onder ogen, evenals de laatste brieven van Alfred Kitchen aan zijn vrouw, die op dat moment zwanger is. Alfred schrijft daarin hoe hij extra zijn best doet, zodat hij misschien 48 vrije uren kan opnemen bij de geboorte van hun eerste kind. „Indrukwekkend en aangrijpend”, vindt Talens.
Onverwacht
Op 27 november 1944 worden Kitchen en Williamson opgeroepen voor een vlucht naar het Ruhrgebied. Voor Kitchen is dat onverwacht. De vaste navigator van Williamson is ziek en omdat Kitchen's piloot ziek is, wordt hem gevraagd om mee te gaan aan de zijde van Williamson.
Talens: „Alfreds gedachten waren bij die 48 uur verlof, bij de geboorte van zijn kind, bij het ondersteunen van zijn vrouw. En dus zei Alfred ja en ging hij mee. Hij zou nooit meer terugkeren.”
Brand in het vliegtuig
De onderzoeker leest in een brief van piloot Maurice Williamson wat er tijdens die noodlottige tocht gebeurt. De Mosquito blijkt niet te zijn neergehaald. Er breekt brand uit en beide mannen slagen er niet in de brand meester te worden. „Kitchen raakt vast met zijn parachute in het ontsnappingsluik, raakt bewusteloos door de rook. Williamson weet ternauwernood te ontkomen.”
De Mosquito met Kitchen aan boord stort neer nabij het huidige Roggebotsluis ter hoogte van het Zeebeumpie. Dit is een boom bij de voormalige Zuiderzee- en IJsselmeerkust: „Zeer bekend bij oudere mensen in Kampen. Bij deze boom werd vaak gezwommen, gevist, gestruind en gewandeld in de jaren voor, tijdens en na de oorlog. Het wrak lag enkele honderden meters uit de kust.”
Gevangenenkamp
Williamson loopt naar boer Zwier Kanis om daar onderdak te vragen. Uiteindelijk wordt hij overgeleverd aan de Duitsers en overgebracht naar een gevangenenkamp. De rol van de boer daarin blijft onduidelijk.
Het dagboek van Williamson wordt door Talens omschreven als ‘aangrijpend’: „In het kamp wordt honger geleden en naarmate de Russen dichterbij komen nemen de spanningen enorm toe.” Na de oorlog keert Williamson terug naar Engeland, waar hij aan het eind van de vorige eeuw is overleden.
Gert Talens ontdekt dat het lichaam van Kitchen pas in maart 1945 uit het vliegtuig is gehaald: „Waarbij een been van het lijk van Kitchen bekneld achterbleef in het wrak.” De navigator is begraven op de Kamper begraafplaats te IJsselmuiden.
Opzienbarend
„Het verhaal is opzienbarend geworden”, concludeert Gert Talens, „Opzienbarend omdat het een persoonlijk drama blootlegt en daarmee een spiegel voorhoudt. Wat zouden wij doen in een vergelijkbare situatie? Maar zeker ook opzienbarend vanwege het naar boven komen van nieuwe feiten.”
Die nieuwe feiten wil de onderzoeker graag verwerkt zien in de tekst op de herdenkingspaal bij het Torenbosje. Hij heeft de Stichting 4 mei herdenking Dronten opgeroepen om deze tekst aan te passen.
