Yael van Dijk doet bijzondere ontdekking tijdens ?schoolreisje'

Dit artikel is eerder gepubliceerd in de papieren editie van DeDrontenaar.nl.

BIDDINGHUIZEN ? Een onschuldige excursie met het Almere College naar Amsterdam heeft voor Yael van Dijk en haar oma ingrijpende gevolgen gehad. In de Hollandse Schouwburg ontdekte de 14-jarige inwoonster van Biddinghuizen een hartverscheurend hoofdstuk uit de familiegeschiedenis.

De hele familie wist dat oma het enig kind is van een Joodse vader en moeder, die de oorlog niet hebben overleefd. Vlak voordat ze op transport gingen naar Auschwitz, zouden zij hun 2-jarige dochter aan een voorbijganger hebben gegeven. Dat er foto's en officiële documenten bewaard zijn gebleven, dat wist niemand. Uitgerekend de jongste kleindochter ontdekte het.

Eén groot trauma

Zelf praat Carla van Dijk liever niet over de oorlog. Voor haar is het één groot trauma. Eigenlijk is Yael de enige aan wie ze er af en toe iets toevertrouwt. Zij wist oma enkele jaren geleden zelfs te verleiden tot een geschiedenisles over de Holocaust op haar basisschool. ?Ik was heel trots, zelfs de grootste druktemakers waren stil.?

Wat oma vertelde, was dat haar ouders tijdens een razzia in Amsterdam waren opgepakt. Hun dochtertje belandde bij een pleeggezin in Slootdorp. Meer wist Carla niet. Haar eerste herinneringen dateren uit de Wieringermeer.

Zelfs het bevrijdingsfeest was traumatisch voor de toen 5-jarige Carla. ?Ze heeft maar één ding gedaan: gezocht naar haar ouders?, weet Yael. Er volgden jaren van onzekerheid.

Acht jaar later kreeg Carla eindelijk duidelijkheid. Vrienden hadden haar ouders al voor de oorlog beloofd: ?Als jullie het niet overleven, gaan wij op zoek naar jullie dochtertje.? Pas toen de zoektocht van die vrienden naar Carla leidde, wist ze het zeker: haar beide ouders waren in Auschwitz omgekomen. Net zoals al haar ooms en tantes.

Altijd al geïnteresseerd

Zestig jaar later. Heel soms vertelde Carla, die sinds 1967 in Biddinghuizen woont, haar kleindochter over de Holocaust. Yael: ?Daardoor ben ik altijd al geïnteresseerd in de tweede wereldoorlog. Als het ter sprake komt, let ik goed op.? Dat gold ook voor de lessen ter voorbereiding op de excursie naar Amsterdam.

Het scheepvaartmuseum, dat geloofde ze wel. Ze spitste pas haar oren toen ze hoorde van de Hollandse Schouwburg. Daar hangen lijsten met duizenden namen van mensen, die vanuit dit theater naar de vernietigingskampen zijn gestuurd. Zouden haar overgrootouders er tussen staan?

Het raakte me

Voordat ze naar Amsterdam ging, bezocht ze oma om te vragen hoe haar overgrootouders precies heetten. Eenmaal in de schouwburg liep ze samen met een leraar en enkele medeleerlingen de lijsten met namen af. Het was Yael zelf die de naam van overgrootvader Salomon de Swarte ontdekte. ?Heel gek?, zegt ze, ?Niet dat ik emotioneel was, maar het raakte me wel.?

Daarna kwam ook de naam van overgrootmoeder Anna Waas boven tafel, evenals andere documenten waarvan de familie het bestaan niet kende. Salomon was tijdens een razzia in een textielfabriek opgepakt. Anna had haar dochter inderdaad ?weggegeven' aan een toevallige voorbijganger en had nog enige tijd ondergedoken gezeten, voordat ook zij was opgepakt. Salomon overleed in 1943, zijn vrouw een jaar later.

?Eén kind dat nog thuis woonde heeft de oorlog overleefd?, melden de archieven van het Joods Monument over de familie. Achter die kille woorden gaat voor Carla van Dijk een leven vol verdriet schuil.

Hele school praat erover

De ontdekking van Yael maakte de excursie tot een bijzondere gebeurtenis. De hele school praat erover. Zelf blijft ze er nuchter onder: ?Ach, eigenlijk had ik wel een beetje verwacht dat ik wat zou vinden.? Dat anderen het wel speciaal vonden, heeft ze inmiddels ervaren. ?Tijdens de excursie kreeg er eentje zelfs tranen in de ogen.?

Uiteraard werd oma snel op de hoogte gebracht. Toen de ontdekking goed tot haar doordrong, kwam er een traantje. Yael gaat graag bij haar oma op bezoek. De intieme gesprekken krijgen sinds het ?schoolreisje' ongetwijfeld een nog diepere lading.

Maarten Heijenk